29 januari 2021 | In december 2020 is het nieuwe Nederlands Kettingzaagcertificaat, het NKC gelanceerd. In dit artikel nemen we je mee in de nieuwe systematiek ‘het NKC’. Wat is de aanleiding, het nut en de noodzaak voor deze nieuwe systematiek? Hoe zit het in elkaar, wat zijn de eisen, hoe is het georganiseerd en hoe gaat het er in de praktijk uitzien?
De aanleiding voor het ontwikkelen van het NKC
Het NKC is een samenwerking van verschillende instanties, opleiders en belanghebbenden. Voor dit artikel spreken we met Willem van Delft. Eén van de initiatiefnemers.
Als je mensen gaat opleiden is er altijd discussie over de vraag wanneer iemand voldoende competent is om werkzaamheden uit te voeren. De aanleiding voor het ontwikkelen van het NKC is om duidelijk te krijgen wanneer je kunt aangeven dat iemand goed of uitstekend in staat is om met een kettingzaag te werken. Een drietal aanleidingvragen staan centraal in het ontwikkelen van het NKC. De Arbo wet, het aantal incidenten met kettingzagen in de praktijk en de verantwoordelijkheid van werkgevers of opdrachtgevers.
De Arbo wet
Vanuit de Arbo wet is het verplicht dat iedere gebruiker die gaat werken met een gevaarlijke machine opgeleid moet zijn. Hoe kun je een medewerker opleiden? Dat kan door het geven van voorlichting of een instructie, een cursus, door certificering of door een nationaal erkende standaard.
Het lastige is dat er geen eenduidigheid is wat een goede opleiding of goede instructie is. Hierdoor zit er veel verschil in kwaliteit als je kijkt naar de motorkettingzaagtrainingen. Er zijn veel verschillende opleiders, die er ook wel een soort van toetsing aan hangen, maar iedereen doet dit op zijn eigen manier. Vervolgens gebeurt er iets, of krijg je een controlerende instantie die langs komt en die vraagt wat er achter het papiertje zit. Dat roept voor zowel opleiders als klanten verwarring op.
Aanleiding 1. Waar begint en eindigt het niveau en kunnen we het als een nationaal erkende standaard opzetten?
Aantal incidenten met motorzagen in de praktijk
Met name de afgelopen jaren zijn er een aantal ongelukken en incidenten geweest onder professionele gebruikers en semi-professionele gebruikers met de kettingzaag. De roep naar een stukje helderheid, uniformiteit werd hierdoor steeds nadrukkelijker.
Aanleiding 2. Hoe krijgen we meer uniformiteit en helderheid over hoe competent medewerkers zijn die met een kettingzaag aan de slag gaan?
Verantwoordelijkheden werkgevers en opdrachtgevers
Dat je als werkgever verantwoordelijk bent voor je medewerkers, dat is wel helder. Maar ook al betaal je iemand niet, maar je geeft iemand wel opdracht om werkzaamheden te verrichten, dan ligt de verantwoordelijkheid bij jou als opdrachtgever. Op het moment dat werkzaamheden uitgevoerd worden op het terrein van bijvoorbeeld een boseigenaar, dan heeft de boseigenaar de verantwoordelijkheid voor diegene die de werkzaamheden verricht. Jij bent dan verantwoordelijk voor degene die de boom komt zagen op jouw terrein.
Aanleiding 3. Hoe kun je aantonen dat iemand die voor jou werkzaamheden uitvoert competent is?
Deze drie aanleidingvragen zijn de basis waarop het NKC is gebaseerd.
Hoe zit het NKC systematiek in elkaar?
Door onderzoek te doen en op zoek te gaan naar de antwoorden op de bovengenoemde vragen, is het NKC ontstaan. Binnen het NKC maken we onderscheid in zes certificeringen (standaarden).
De zes NKC certificeringen
- Korten van liggend hout
- Afzetten van kleine bomen en struiken
- Vellen zonder hulpmiddelen tot een diameter van 30cm
- Lichte velling
- Zware velling
- Stormhout (enkele boom) – nog in ontwikkeling
Hoe zien de examens eruit?
Iedere certificering bestaat uit een theorie- en praktijktoets.
De theorie bevat 30 multiple choice vragen, waarvan er minimaal 21 goed beantwoord moeten zijn. De vragen hebben betrekking op veiligheid, onderhoud, het werken met een kettingzaag en de wet- en regelgeving.
De praktijk wordt op alle niveaus beoordeeld op veiligheid, onderhoud en het werken met de kettingzaag. Het werken met een kettingzaag wordt op elk niveau complexer. De praktijktoets sluit hierop aan.
Wil je het NKC bemachtigen, dan moet je op alle onderdelen een voldoende scoren.
Waar wordt je tijdens de praktijktoets op beoordeeld?
Er zijn drie standaard onderdelen waarop je wordt beoordeeld. Deze onderdelen gelden voor elk niveau, namelijk: veiligheid, onderhoud en het werken met een kettingzaag. Het werken met een kettingzaag verschilt per niveau hoe complex de beoordeling is.
Veiligheid – wordt getoetst op alle niveaus
- De wettelijke verplichte PBM’s gebruik je op de correcte voorgeschreven manier.
- De kettingzaag kun je beoordelen op veiligheid (voorzieningen) voordat je ermee aan de slag gaat.
- Je gebruikt de correcte brandstof en smeermiddelen, zonder te morsen.
- Je weet hoe je veilig en verantwoord kunt werken, voor jezelf, omstanders en de omgeving en kunt dit laten zien.
Onderhoud – wordt getoetst op alle niveaus
- Je kunt slijtageverschijnselen goed beoordelen.
- Je kunt het dagelijks onderhoud (bedrijfsklaar maken) uitvoeren.
- Je kunt een zaagketting beoordelen, of deze scherp is.
- Je kunt een zaagketting vervangen.
- Je kunt een zaagketting slijpen.
Werken met een kettingzaag – verschilt per niveau waarop je wordt beoordeeld
Hoe hoger het zaagniveau, op hoe meer punten je wordt beoordeeld. We lichten je de verschillende niveaus toe, en laten je zien wat je precies kan en mag doen met welk kettingzaagniveau:
Niveau 1. Korten van liggend hout
- De kettingzaag kun je op een veilige manier starten.
- Je gebruikt de kettingzaag rechtshandig (ook als je zelf linkshandig bent).
- De kettingzaag weet je op een veilige en ergonomische manier te gebruiken.
- De kettingrem weet je voldoende en op de juiste manier te gebruiken.
- Je kunt noodzakelijk onderhoud tijdens het werk signaleren.
- Je ben in staat om een correcte zaagtechniek toe te passen bij het korten van liggend hout.
Niveau 2. Afzetten van kleine bomen en struiken
Bij niveau 2 komt daar nog bij:
- Je kunt een correcte zaagtechniek toepassen bij het korten van liggend hout en het afzetten van kleine bomen en struiken.
Niveau 3. Vellen van bomen tot een diameter van 30cm
Bij niveau 3 komt daar nog bij:
- Je kunt de velrichting bepalen.
- Je bent in staat een correcte zaagtechniek toe te passen bij het vellen van eenvoudige bomen.
- Je kunt veilig gevelde bomen uitsnoeien.
Niveau 4. Lichte velling
Bij niveau 4 komt daar nog bij:
- Je bent in staat om vasthangende bomen los te werken.
- Je kunt (vel)hulpmiddelen op de juiste manier gebruiken en toepassen.
- Je bent in staat om problemen op een veilige manier op te lossen.
Niveau 5. Zware velling
Bij niveau 5 komt daar nog bij:
- Je kunt een correcte zaagtechniek toepassen bij het vellen van bomen met een diameter die groter is dan de zaagbladlengte.
Niveau 6. Stormhout
Niveau 6 moeten we je nog verschuldigd blijven tot deze volledig uitgewerkt is. Zodra deze beoordeling compleet is wordt dit hieraan toegevoegd.
Kun je bij elk niveau instappen of moet je bij niveau 1 beginnen en zo stapsgewijs omhoog gaan?
Ieder niveau kan opzichzelfstaand worden behaald. Bijvoorbeeld:
Wil je niveau 4 halen? Dan kun je gelijk bij niveau 4 instromen, zonder dat je eerst de onderliggende niveaus moet halen. Alle kritische competenties worden namelijk in elk niveau getoetst. Daarbij komen de competenties die noodzakelijk zijn voor het niveau dat jij wilt behalen.
Kun je ook alleen getoetst worden of moet je een training volgen?
Je kunt getoetst worden na afloop van een training, maar je kunt ook los een examen aanvragen. Dan heb je geen training vooraf, maar je moet wel je theorie en praktijktoets halen.
De organisatie rondom het NKC
Het NKC is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Het is een samenwerking geweest met verschillende organisaties en vakbonden die allemaal input hebben geleverd. De inhoudelijke sturing gebeurt door een commissie van deskundigen uit de sector en de opleiders.
De certificering kan door iedere opleider worden aangeboden, mits je voldoet aan de gestelde eisen voor examen instelling. En de beoordeling wordt gedaan door erkende assessoren of examinatoren.
Het beheer van de certificering door Bureau Erkenningen
De certificering wordt onafhankelijk beheerd door Bureau Erkenningen. Op deze manier kunnen we een goede verifieerbare kwaliteitsborging garanderen. Bureau Erkenningen heeft daarnaast veel ervaring als uitvoerende organisatie van de onder andere de spuitlicentie en andere kwalificaties.
Geldigheidsduur NKC certificaat
Het NKC heeft een geldigheidsduur van maximaal 5 jaar. Hierin mag je als werkgever of opdrachtgever ook zelf verantwoordelijkheid nemen. Gaan medewerkers bijvoorbeeld maar af en toe aan de slag met een kettingzaag, dan kan het verstandiger zijn om eens in de drie jaar een opfris te verzorgen. Of als medewerkers te maken krijgen met zeer complexe bomen, dan kan het ook verstandig zijn om de geldigheidsduur te vervroegen.
Hercertificering gebeurt aan de hand van een praktijkbeoordeling, gelijkwaardig aan het praktijk examen.
Wie zijn erbij betrokken geweest
De niveaus zijn ontwikkeld door de VBNE (Vereniging van bos en natuur eigenaren) en sluiten aan op de Europese standaard. De certificering is ontwikkeld door 11 verschillende opleiders. En uiteindelijk vastgesteld en erkend door alle grote stakeholders.
De stakeholders
De stakeholders die betrokken zijn geweest bij het ontwikkelen van het NKC:
- VNBE (Vereniging van bos en natuur eigenaren)
- SBB (Samenwerking Beroepsonderwijs)
- Natuurmonumenten
- Landschappen
- VHG (Branchevereniging voor hoveniers, groenvoorzieners, boomspecialisten, dak- en gevelgroeners en interieurbeplanters)
- AVIH (Algemene Vereniging Inlands Hout) en SKBNL (Stichting Kwaliteit Bos-, Natuur- en Landschapswerk)
- Producenten van motorkettingzagen
- Opleiders
- Etc.
Wat willen we op termijn nog realiseren
Op termijn willen we realiseren dat het NKC een vereiste wordt voor opdrachtgevers en contracten. Nog steeds gebeuren er te veel ongelukken met kettingzagen. Door het NKC verplicht te stellen willen we onnodige ongelukken voorkomen.
Daarnaast wordt er gewerkt aan erkenning in het buitenland. Veel van ons werken net over de grens in Duitsland of België. Het NKC willen we als erkend certificering in Duitsland, België, voor de EAC en EFESC.
Je motorkettingzaag certificaat (NKC) halen bij AAB Training en Opleiding
AAB Training en Opleiding heeft de mogelijkheid om het NKC certificaat te halen. Alle zes de niveaus bieden wij aan. Zowel in de open inschrijving als incompany. Zijn er bij jullie in de organisatie meerdere medewerkers die een motorkettingzaag certificaat nodig hebben, maar weet je niet precies op welk niveau ze kunnen instromen? Onze adviseurs helpen je graag op weg naar het juiste NKC certificaat.
Neem alle kettingzaagtrainingen nog eens rustig door. Of vraag direct een offerte op.
Wil je meer informatie over het NKC certificaat, kijk dan ook eens bij Bureau Erkenningen of de veelgestelde vragen bij VBNE.
Wij maken gebruik van
cookies.